του ΚΩΣΤΑ Θ. ΚΑΛΦΟΠΟΥΛΟΥ*
Ο Βλάσης Γαβριηλίδης στέγασε στην «Ακρόπολι» τα καλύτερα ονόματα της πνευματικής ζωής της εποχής του.
Εορτάζοντας έναν αιώνα ζωής, η ΕΣΗΕΑ, που ιδρύθηκε το 1914 με αφορμή τον έρανο μεταξύ δημοσιογράφων για να καλυφθούν τα έξοδα της κηδείας ενός απόρου συναδέλφου κι έφερε την ονομασία «Ενωσις Συντακτών Αθηναϊκών Εφημερίδων», εξέδωσε το ετήσιο ημερολόγιό της (είχε προηγηθεί η έξοχη έκδοση, αφιερωμένη στον Μέντη Μποσταντζόγλου-Μποστ). Στις σελίδες του ανθολογείται η ζωή και το έργο του Βλάσιου (Βλάση) Γαβριηλίδη (1848-1930), εκ Κωνσταντινουπόλεως ορμωμένου, μαθητεύσαντος στη Μεγάλη του Γένους Σχολή και με σπουδές στη Λειψία, ο οποίος με την εφημερίδα «Ακρόπολις» (έτος ιδρύσεως 1883) θα χαράξει πρώτος τη λεωφόρο της έντυπης δημοσιογραφίας στην Ελλάδα.
Ο Γαβριηλίδης, πνεύμα αδέσμευτο και μαχητικό (δεν θα διστάσει να έρθει σε αντιπαράθεση με τον Ελ. Βενιζέλο και την Κ. Παρρέν, ενώ θα υποστεί τις συνέπειες των «Ευαγγελικών»), υπήρξε, κατά γενική ομολογία, ένας πρωτοπόρος του Τύπου και της δημόσιας γραφής, στεγάζοντας στην «Ακρόπολι» τα καλύτερα ονόματα της πνευματικής ζωής της εποχής του, όπως τον Α. Παπαδιαμάντη, τον Κ. Παλαμά, τον Κ. Ουράνη, τον Ζ. Παπαντωνίου, τον Μ. Μητσάκη, τον Στρ. Μυριβήλη, τον Ν. Καζαντζάκη και πολλούς άλλους, ενώ ήδη είχε φροντίσει για τον κατάλληλο τεχνικό εξοπλισμό της εφημερίδας, εισάγοντας πρώτος λινοτυπικές μηχανές και κυλινδρικό ταχυπιεστήριο, εμπλουτίζοντας την ύλη με καινοτόμους προσεγγίσεις, ανταποκρίσεις, ρουμπρίκες και στήλες.
Ομως, την έκπληξη δεν την προκαλεί τόσο ο επιβεβλημένος φόρος τιμής της ΕΣΗΕΑ προς αυτόν, όσο ένα βιβλίο που έρχεται από την περιφέρεια, καθώς εκδόθηκε σε ανύποπτο χρόνο στη Λάρισα. Πρόκειται για το κείμενο του Βλάσιου Γαβριηλίδη «Ανά την Θεσσαλίαν», ενταγμένο στη σειρά «Terra Incognita-Περιηγήσεις», που διευθύνει ο Τάσος Τίλιος, σε επιμέλεια (προοίμιο, εισαγωγή, σχόλια) των Κ. Γιαννούλου-Γιαννουκάκη και Γ. Α. Σακελλίωνα (Περιφερειακές εκδόσεις Ελλα, 1998). Πρόκειται, όπως επισημαίνεται στο «Προοίμιο», για ένα «από τα πρώτα δείγματα της ελληνικής ταξιδιωτικής ειδησεογραφίας (reportage), ως παρακλάδι της νεότερης ταξιδιογραφίας», ένα δύσκολο είδος που κινείται μεταξύ δημοσιογραφίας και λογοτεχνίας με σημαντική παράδοση (ακόμα και) στην Ελλάδα. Εδώ ο Γαβριηλίδής, μπον βιβέρ και «βιβλιομανής εκ φύσεως», ταξιδεύει, αλλάζοντας τον αρχικό του προορισμό – μαζί του κι ο αναγνώστης, που μετατρέπεται σε συνεπιβάτη (στο πλοίο και στο τρένο) και σε συνοδοιπόρο, όπως περιηγείται στα μέρη των Κενταύρων και των Καραγκούνηδων και στις πόλεις που ύμνησε 62 χρόνια αργότερα ο Βασίλης Τσιτσάνης στο «Ταξίδι στην Ελλάδα»: στον «μελαγχολικό» Βόλο, στη «Λάρισσα των δύο χιλιάδων οικοδομών και των εικοσιπέντε μιναρέδων», στα «αντίζηλα» Τρίκκαλα, στην πτωχή Καλαμπάκα, στα Μετέωρα «εν ομίχλη, φαινόμενα και κρυπτόμενα». Είναι οι φευγαλέες εντυπώσεις, το διεισδυτικό βλέμμα και το ύφος της γλώσσας, η αίσθηση, αλλά και η εμπειρία, ο ρυθμός («όλα εν ταχύτητι, εν σπουδή, εν στιγμαίς») και οι εναλλαγές του χρόνου και της προοπτικής, που προσδίδουν στο κείμενο μια κινηματογραφική, άλλοτε λαογραφική και άλλοτε κοσμοπολίτικη, πρόσληψη, συνθέτοντας ένα μοναδικό «ντοκυμανταίρ με λέξεις».
Το οδοιπορικό του Βλ. Γαβριηλίδη, ευρωπαϊκό και ταυτόχρονα βαθιά ελληνικό, προοικονομεί τα «Παρισινά Γράμματα» του Ζαχαρία Παπαντωνίου, τις ανταποκρίσεις του Κώστα Βάρναλη από το Παρίσι και τα ταξιδιωτικά κείμενα της Ελένης Βλάχου. Ταυτόχρονα καλλιεργεί γόνιμα το έδαφος για τα μυθιστορήματα του Μ. Καραγάτση και του Γ. Μαρή, που διαδραματίζονται στον θεσσαλικό κάμπο, όταν το «χώμα βαφόταν κόκκινο» και η Ελλάδα ολοκληρωνόταν εθνικά-γεωγραφικά.
_______________
* εφημερίδα "Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ" - Κυριακή 30 Μαρτίου 2014
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου